KLIMA- e nxehët kushtëzonte ndërtimin e objekteve me oborr të brendshëm rreth të cilit ndërtoheshin kthinat me hapje të vogla. Muret e këtyre objekteve ishin të pjerrëta – që është edhe karakteristik dhe vecanti e arkitekturës egjiptase.MATERJALET NDËRTIMORE- ishte I pasur me lloje të ndryshme të gurit. Me dru I varfër kishte lloje të mira të argjilës nga e cila maronin qerpiqin dhe tullën e pjekur të cilat u përdorën për shtëpit e banimit dhe fortifikatat. Tulla si material I dobët zëvendësohet me gurin I cili ark. Së egjiptit I jep qëndrushmërin dhe monumentalitetin. RREGULLIMI SHOQEROR-shteti udhëheqi nga Faraoni I biri I Diellit sundimtar me pushtetin e pakufijshëm. Faraoni përëndive u ndërtonte tempujt ndrësa vetes varrin. Numri I madh I robëve, fshatarëve si dhe populli I Egjiptit mundësuan ndërtimin e objekteve kolosale. RELIGJIONI-perëndia kryesore ishte perëndia Diell-Ra të cilës më vonë iu bashkangjit edhe perëndia e ajrit dhe erës Amoni, dhe shpesh gjejmë tempuj kushtuar perëndisë Amon-ra.
EPOKAT ARTISTIKE TË EGJIPTIT E. TINIKE-vlen të permendet ark. Sakrale e prezantuar me varrezat e faraonëve të tipit Mastabe.ktu përmendim mast. E mbretit Menes në Negade. E. E MBRETËRISË SË VJETËR- epoka e fillimit të lulzimit të artit egjiptas.njihet si epoka e memfisit. u ndërtua kompleksi I Zoserit me piramidën e shkallzuar nga guri. Do të pasoj kompleksi grandioz të GIZES me piramidat e faraonëve të KEOPSIT, HEFRNIT, MIKERINIT. E.E MBR. SE MESME- epokë më e varfër. Arkitekt pasurohet me alea sfingash dhe shtylla të larta OBELISQE, vlen të përmendt piramida me terasa e MENTUHOTEPIT të I dhe II.Apl shtylla e Ozirisit me trajtë katrori me kapitel me trajtë të kokës së perëndisë OZIRIS. E. E MBR. SE RE-epoka më e ndritshme e artit egjiptas. Ndërt tempujte mdhenj në Luksor e Karnak.lajmërohen varret nën tokë në luginën e mbrërve. Muret janë edhe më tej të pjerrta, shtyllat e trajtes katrore e rethore me kapitel te kokës së perëndeshës HATOR, me gjethe papirusi,perd sht e ozirisit E. E VONSHME-arti egjiptian bie si pasoje e ndërrimit të shpeshtë të pushtëtit, e sidomos si pasojë e asirianëve, persianve, Aleksandrit të madh dhe Cezarit.
ARKITEKTURA E BANIMIT- obj. e banimit në Egjipt ishin të punuara nga qerpiqi dhe tulla dhe në vete përmbanin oborrin e mbrendshëm nga I cili kalohej nëpër kthinat e vecanta.robërit banonin në objekte individuale, ndërsa objektet e banimit të qytetarëve dhe zejtarëve përb nga një nr I madh I kthinave. Zak. Kthina e mesit kishte lart. dhe dim. më të mdha dhe konsiderohej si kthina kryesore.muret ishin nga qerpiqi te zbukuruara me piktura morale nga jeta e përditshme. PIRAMIDA E ZOSERIT-e ndërtuar nga blloqe guritë bardhe gelqerorë të gdhendur në trajta shumë të regullta. Forma e shkallzuar shtë arritur me vendosjen e 6 mastabave te vend njëra mbi tjetrën,që arrin lart 60m.varri është nën tokë dhe I gdhendur nën shkëmb.në cdo anë ka hyrje dhe korridore të cilat krijojn një labirinth,në fundin e të cilit ndodhet kthina për sarkofag. P. E KEOPSIT- me lart. 148m dhe brinjën e bazës 232m,e ndërt prej gurit gëlqeror dhe përmban kthinën e përmotshme ku ndodhet mumia e faraonit. Me anën ekoridoreve bëhet lidhje e kthinave në piramidë. Hyrja është përafërsisht në mesin e anës veriore 14-16m mbi sip, e tokës. Prej hyrjes vazhdon një koridor I lartë 1,06m dhe I gjerë 1,22m, I cili përfundon me disa kthina nën dhe.më e rëndësishmja në këtë koridor është galeria e gjatë 45m e lartë 8,5m e gjer 2m, e cila është punuar me gurë të zmaltuar dhe mbuluar me një cemer interesant. Galeria përfundon me parahyrjen e cila e ndan nga kthina me dim. 10,23×5, 20×5,81 ku ruhet sarkofagu I faraonit. P. E HEFRENIT-135/215m fillon me dy koridore njëri në nivel të platformës tjetri në lart 15m. kthina e përmotshme gjendet nën piramidë,në shkëmb tek e cila do të shpiejn dy koridore. P.E MIKERINIT-66/108m, kthina e përmotshme gjendet në thelsi prej 10m.nga jashtë kjo piramid është e mveshur me granit të kuqrremt.
VARREZAT NE SHKEMB-hyrjet kanë qene të mshefura ngase nbroheshin nga plackitësit.kanë radhitje sipas aksit gjatsorë,është bërë përjashtim atëherë kur është hasur në shkëmb të fortë. Gjat. Arrin 60-150m, pas hyrjes ndodhet nj hapësirë katrore apo e zgjatur që shërbente për kapellë apo sallë pritjeje.varri mund të jetë nen kapell tek I cili shpie kanali vertikal, horiz apo I pjerrt,varsisht nga tereni.
TEMPUJT-përbëhen prej 4 pjesve kryesore:oborrit, hapsirës festive, shtëpisë së hyjnisë,hapsirave përcjellse.OBORRI-eshtë hapsira me e madhe e tempullit qëzakonisht e rethuar nga njëra anë me pilone nga ana tjetër me sallën hipostile.SALLA HIPOSTILE-vazhdon me boshtin gjatësor pas oborrit dhe ka gjerësinë e njejt por me sip. më të vogël. Hapsira është e ndarë me shtylla, ku ato rë mesit janë me dist më të madhe dhe mundsojnë ndricimin e tempullit. TEMP. KLASIK EGJIPTAS-T. Kons në Karnak, T. I Amonitnë Karnak. T. në Luksor-Ramzeseumi. T. I Horusit në Edefë. T. I Ramzesit III në Medinet-Habu. T.NEN SHKEMB-SPEOS- planimetria e tij zhv nën shkëmb dhe përmban të gjitha kthinat e tempullit me pilone përveq oborrit.i tillë është ai në Abu-Simbel, në fasadën e të cilit qëndrojn 6 statujat e faraonit Ramzes, në mesin e të cilave është hapja e punuar me propilon të përfunduar me simën egjiptase.pas hyrjes vazhd salla me 6 shtylla hator e cila përms 3 hyrjeve vazhdon në një vestibul në boshtin e të cilit ndodhet Cela(Sekosi). T.HEMISPEOS-I ka pilonet, oborrin dhe sallën e shtyllave nën qiellin e hapur, kurse Cellën nën shkëmb. I tillë është temp I perëndshës Hatçepsut që përb prej 3 oboreve të niveleve të ndryshme nga të cilat vazhdohej për në cellën e gdhendur në gur. T. PERIPTERAL-është tempme planimetri më të thjeshtë,me një kthinë të rethuar me një shtyllë katrore e rethore. Tempujt e tillë janë të ngritur me postamente të larta dhe shkalët monumentale janë të vendosura kah pjesa hyrëse.
e shtunë, 23 qershor 2012
Informacione mbi arkitekturen Egjiptiane.
KLIMA- e nxehët kushtëzonte ndërtimin e objekteve me oborr të brendshëm rreth të cilit ndërtoheshin kthinat me hapje të vogla. Muret e këtyre objekteve ishin të pjerrëta – që është edhe karakteristik dhe vecanti e arkitekturës egjiptase.MATERJALET NDËRTIMORE- ishte I pasur me lloje të ndryshme të gurit. Me dru I varfër kishte lloje të mira të argjilës nga e cila maronin qerpiqin dhe tullën e pjekur të cilat u përdorën për shtëpit e banimit dhe fortifikatat. Tulla si material I dobët zëvendësohet me gurin I cili ark. Së egjiptit I jep qëndrushmërin dhe monumentalitetin. RREGULLIMI SHOQEROR-shteti udhëheqi nga Faraoni I biri I Diellit sundimtar me pushtetin e pakufijshëm. Faraoni përëndive u ndërtonte tempujt ndrësa vetes varrin. Numri I madh I robëve, fshatarëve si dhe populli I Egjiptit mundësuan ndërtimin e objekteve kolosale. RELIGJIONI-perëndia kryesore ishte perëndia Diell-Ra të cilës më vonë iu bashkangjit edhe perëndia e ajrit dhe erës Amoni, dhe shpesh gjejmë tempuj kushtuar perëndisë Amon-ra.
EPOKAT ARTISTIKE TË EGJIPTIT E. TINIKE-vlen të permendet ark. Sakrale e prezantuar me varrezat e faraonëve të tipit Mastabe.ktu përmendim mast. E mbretit Menes në Negade. E. E MBRETËRISË SË VJETËR- epoka e fillimit të lulzimit të artit egjiptas.njihet si epoka e memfisit. u ndërtua kompleksi I Zoserit me piramidën e shkallzuar nga guri. Do të pasoj kompleksi grandioz të GIZES me piramidat e faraonëve të KEOPSIT, HEFRNIT, MIKERINIT. E.E MBR. SE MESME- epokë më e varfër. Arkitekt pasurohet me alea sfingash dhe shtylla të larta OBELISQE, vlen të përmendt piramida me terasa e MENTUHOTEPIT të I dhe II.Apl shtylla e Ozirisit me trajtë katrori me kapitel me trajtë të kokës së perëndisë OZIRIS. E. E MBR. SE RE-epoka më e ndritshme e artit egjiptas. Ndërt tempujte mdhenj në Luksor e Karnak.lajmërohen varret nën tokë në luginën e mbrërve. Muret janë edhe më tej të pjerrta, shtyllat e trajtes katrore e rethore me kapitel te kokës së perëndeshës HATOR, me gjethe papirusi,perd sht e ozirisit E. E VONSHME-arti egjiptian bie si pasoje e ndërrimit të shpeshtë të pushtëtit, e sidomos si pasojë e asirianëve, persianve, Aleksandrit të madh dhe Cezarit.
ARKITEKTURA E BANIMIT- obj. e banimit në Egjipt ishin të punuara nga qerpiqi dhe tulla dhe në vete përmbanin oborrin e mbrendshëm nga I cili kalohej nëpër kthinat e vecanta.robërit banonin në objekte individuale, ndërsa objektet e banimit të qytetarëve dhe zejtarëve përb nga një nr I madh I kthinave. Zak. Kthina e mesit kishte lart. dhe dim. më të mdha dhe konsiderohej si kthina kryesore.muret ishin nga qerpiqi te zbukuruara me piktura morale nga jeta e përditshme. PIRAMIDA E ZOSERIT-e ndërtuar nga blloqe guritë bardhe gelqerorë të gdhendur në trajta shumë të regullta. Forma e shkallzuar shtë arritur me vendosjen e 6 mastabave te vend njëra mbi tjetrën,që arrin lart 60m.varri është nën tokë dhe I gdhendur nën shkëmb.në cdo anë ka hyrje dhe korridore të cilat krijojn një labirinth,në fundin e të cilit ndodhet kthina për sarkofag. P. E KEOPSIT- me lart. 148m dhe brinjën e bazës 232m,e ndërt prej gurit gëlqeror dhe përmban kthinën e përmotshme ku ndodhet mumia e faraonit. Me anën ekoridoreve bëhet lidhje e kthinave në piramidë. Hyrja është përafërsisht në mesin e anës veriore 14-16m mbi sip, e tokës. Prej hyrjes vazhdon një koridor I lartë 1,06m dhe I gjerë 1,22m, I cili përfundon me disa kthina nën dhe.më e rëndësishmja në këtë koridor është galeria e gjatë 45m e lartë 8,5m e gjer 2m, e cila është punuar me gurë të zmaltuar dhe mbuluar me një cemer interesant. Galeria përfundon me parahyrjen e cila e ndan nga kthina me dim. 10,23×5, 20×5,81 ku ruhet sarkofagu I faraonit. P. E HEFRENIT-135/215m fillon me dy koridore njëri në nivel të platformës tjetri në lart 15m. kthina e përmotshme gjendet nën piramidë,në shkëmb tek e cila do të shpiejn dy koridore. P.E MIKERINIT-66/108m, kthina e përmotshme gjendet në thelsi prej 10m.nga jashtë kjo piramid është e mveshur me granit të kuqrremt.
VARREZAT NE SHKEMB-hyrjet kanë qene të mshefura ngase nbroheshin nga plackitësit.kanë radhitje sipas aksit gjatsorë,është bërë përjashtim atëherë kur është hasur në shkëmb të fortë. Gjat. Arrin 60-150m, pas hyrjes ndodhet nj hapësirë katrore apo e zgjatur që shërbente për kapellë apo sallë pritjeje.varri mund të jetë nen kapell tek I cili shpie kanali vertikal, horiz apo I pjerrt,varsisht nga tereni.
TEMPUJT-përbëhen prej 4 pjesve kryesore:oborrit, hapsirës festive, shtëpisë së hyjnisë,hapsirave përcjellse.OBORRI-eshtë hapsira me e madhe e tempullit qëzakonisht e rethuar nga njëra anë me pilone nga ana tjetër me sallën hipostile.SALLA HIPOSTILE-vazhdon me boshtin gjatësor pas oborrit dhe ka gjerësinë e njejt por me sip. më të vogël. Hapsira është e ndarë me shtylla, ku ato rë mesit janë me dist më të madhe dhe mundsojnë ndricimin e tempullit. TEMP. KLASIK EGJIPTAS-T. Kons në Karnak, T. I Amonitnë Karnak. T. në Luksor-Ramzeseumi. T. I Horusit në Edefë. T. I Ramzesit III në Medinet-Habu. T.NEN SHKEMB-SPEOS- planimetria e tij zhv nën shkëmb dhe përmban të gjitha kthinat e tempullit me pilone përveq oborrit.i tillë është ai në Abu-Simbel, në fasadën e të cilit qëndrojn 6 statujat e faraonit Ramzes, në mesin e të cilave është hapja e punuar me propilon të përfunduar me simën egjiptase.pas hyrjes vazhd salla me 6 shtylla hator e cila përms 3 hyrjeve vazhdon në një vestibul në boshtin e të cilit ndodhet Cela(Sekosi). T.HEMISPEOS-I ka pilonet, oborrin dhe sallën e shtyllave nën qiellin e hapur, kurse Cellën nën shkëmb. I tillë është temp I perëndshës Hatçepsut që përb prej 3 oboreve të niveleve të ndryshme nga të cilat vazhdohej për në cellën e gdhendur në gur. T. PERIPTERAL-është tempme planimetri më të thjeshtë,me një kthinë të rethuar me një shtyllë katrore e rethore. Tempujt e tillë janë të ngritur me postamente të larta dhe shkalët monumentale janë të vendosura kah pjesa hyrëse.